Akalazya, yemek borusunun alt kısmındaki kasların düzgün çalışmaması sonucu yiyeceklerin mideye geçişinin engellendiği nadir bir hastalıktır. Bu durum, yemek borusu ile mide arasındaki kapakçığın düzgün bir şekilde gevşememesiyle meydana gelir. Hastalığın belirtileri arasında yutma güçlüğü, yiyeceklerin göğüste birikme hissi, sık sık kusma ve kilo kaybı bulunur.

Akalazya, teşhisi zor bir hastalık olabilir çünkü belirtileri başka sindirim sistemi rahatsızlıklarıyla benzerlik gösterebilir. Ancak, yukarıda bahsedilen teşhis yöntemleri sayesinde, hastalığın varlığı doğrulanabilir ve uygun tedavi planı hazırlanabilir. Erken teşhis ve müdahale, akalazya hastalarının yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir.

Hastalığın Anlaşılması Ve İlk Adımlar

Akalazya teşhisi genellikle hastanın yaşadığı belirtiler üzerinden başlar. Özellikle yutma güçlüğü yaşayan kişilerde akalazya ihtimali düşünülerek detaylı bir değerlendirme yapılmalıdır. Hastanın hikayesi, belirtilerin ne zaman başladığı, ne kadar süredir devam ettiği ve şiddeti gibi noktalar, hastalığın teşhisinde önemli ipuçları sunar.

Akalazya Teşhis Yöntemleri

Akciğer Film Çekimi

Akalazya hastalığının ilerlemiş dönemlerinde, yemek borusunun genişlemesi göğüs röntgeninde dikkat çekici olabilir. Göğüs röntgeni, yemek borusunun genişlediğini ve bunun sonucunda mediastenin (kalbin ve diğer organların bulunduğu göğüs bölümünün orta kısmı) genişlemiş görünümüne yol açtığını gösterebilir. Bu, teşhis sürecinin ilk adımlarından biridir ve genellikle hastanın yutma güçlüğü şikayetiyle doktora başvurmasının ardından yapılır. Akciğer filmi, yemek borusunun anormal genişlemesinin ilk göstergesi olabilir.

Kontrast Madde İle Yemek Borusu Filmi

Bu yöntem, hastaya yutması için bir kontrast madde verilmesini ve ardından yemek borusunun X-ray filminin çekilmesini içerir. Kontrast madde, yemek borusunun iç yapısını daha belirgin hale getirir ve böylece akalazyanın tipik “kuş gagası” görüntüsünü ortaya çıkarabilir. Bu “kuş gagası” görüntüsü, yemek borusunun alt kısmında dar bir bölgenin bulunmasından kaynaklanır ve akalazyanın en belirgin radyolojik işaretlerinden biridir. Kontrast madde ile yapılan bu film, hastalığın tanısında kritik bir rol oynar.

Endoskopi

Endoskopi, bir kamera ve ışık kaynağının bulunduğu ince, esnek bir tüpün (endoskop) yemek borusu ve mideye sokulmasıyla gerçekleştirilir. Bu işlem, doktorların bu organların iç kısmını doğrudan görmesine olanak tanır. İleri dönem akalazya hastalarında, genişlemiş yemek borusu, içinde biriken yemek artıkları ve yemek borusunun alt kısmındaki kapakçığın geçişe direnç göstermesi gibi belirgin bulgular endoskopi ile kolaylıkla tespit edilebilir. Bu yöntem, başlangıç dönemlerinde daha az belirgin olan endoskopik bulguların incelenmesi için de kullanılır ve yutma güçlüğünün altında yatan diğer potansiyel nedenlerin ekarte edilmesine yardımcı olur.

Manometri

Manometri, yemek borusunun ve yemek borusunun alt ucundaki kasların basınç ve hareketlerinin ölçüldüğü bir testtir. Bu test sırasında, yemek borusunun alt ucundaki kapakçığın normalden yüksek basınca sahip olduğu ve gevşeme hareketlerinin olmadığı tespit edilirse, bu bulgular akalazya tanısını destekler. Aynı zamanda, yemek borusu duvarlarında peristaltik (dalgalı kasılma) hareketlerin olup olmadığı da değerlendirilir. Manometri, akalazyanın kesin tanısını koymak için en güvenilir yöntemlerden biridir.

Tomografi Ve MR

Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans (MR) görüntüleme yöntemleri, yemek borusunun genişlemiş yapısını ve mideye girişteki daralan bölgeyi daha detaylı bir şekilde göstermek için kullanılır. Bu testler, özellikle yemek borusunun duvar kalınlığında meydana gelen değişiklikleri ve çevre dokulara olan etkisini değerlendirmede yardımcı olur. Hastalığın ilerlemiş dönemlerinde, yemek borusunun anormal şekilde genişlediği ve “mega özofagus” olarak adlandırılan durumun gözlemlenebilmesi bu yöntemlerle mümkündür.

Tomografi ve MR, ayrıca yemek borusunun alt ucundaki daralmanın derecesini ve genel yemek borusu yapısındaki değişiklikleri net bir şekilde gösterir. Bu görüntüleme teknikleri, akalazya dışında yutma güçlüğüne neden olabilecek diğer durumların, özellikle yemek borusu kanseri gibi ciddi hastalıkların ekarte edilmesinde de önemli bir rol oynar.