Endoskopik retrograd kolanjio pankreatikografi (ERCP), özel bir endoskopi aleti ile ağızdan girilerek yapılan tamamen endoskopik bir işlemdir. Bu işlem özellikle safra ve pankreas kanallarına yönelik tanı ve tedaviler için uygulanır. ERCP, sıklıkla safra ve pankreas kanallarını tıkayan taşların çıkartılması, kanalların temizlenmesi ve sarılığa yol açan tıkanıklıklarla bu kanallarda olabilecek tümörlerin tedavileri için kullanılan endoskopik bir yöntemdir.

ERCP Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

ERCP, genellikle safra kanalındaki tıkanıklıkları çözmek ve safra taşlarını temizlemek için yaygın bir şekilde kullanılır. Safra kesesi içerisinde bulunan taşlar veya safra çamuru, zaman içerisinde safra kesesinden ayrılarak safra kanalına geçebilir ve burada tıkanıklığa neden olabilir. Bu durum ciddi bir sağlık sorunudur ve hızlı bir müdahale gerektirir. Hastalar genellikle sağ üst karın bölgesindeki şiddetli ağrı, bulantı, kusma ve sarılık gibi belirtilerle tıbbi yardım ararlar. Eğer durum zaman içinde ilerler ve safra kanalı iltihabı da eklenirse, kolanjit adı verilen daha ciddi bir durum meydana gelir. Bu durumda, hastalar genellikle üşüme, titreme ve ateş gibi ek belirtiler yaşarlar. Yapılan laboratuvar testlerinde, karaciğer enzimleri (AST, ALT, ALP, GGT, bilirubinler) seviyelerinde artış görülebilir.

Bunun dışında safra kanalı tıkanıklığına yol açabilecek tümörler (pankreas başı kanserleri, safra yolu kanserleri), ameliyat sırasında oluşan safra kanal kaçaklarının tamiri, safra kanal darlıklarının stent veya balonla genişletilmesi gibi durumlar için de ERCP uygulanmaktadır.

ERCP Uygulaması Ve Avantajları

Öncelikle işlemin yapılma gerekçesinin tam olarak netleştirilmesi gerekir. Muayene yapıldıktan sonraki tetkikler ve görüntüleme yöntemleri ile tanı konulan hasta işleme alınır. İşlem anestezi altında yapılır ve bu nedenle hastalar işlem sırasında herhangi bir ağrı hissetmez. İşlem öncesinde hasta anestezi uzmanı tarafından uyutulduktan sonra özel bir endoskopi aleti (duodenoskop) ile ağızdan girilir; sonra sırasıyla yemek borusu ve mide geçilerek ince bağırsağa (duodenum) ulaşılır. Burada safra kanalı ve pankreas kanallarının birleştikten sonra bağırsağa aktığı, toplu iğne başı büyüklüğünde çok küçük bir delik vardır. Burası bulunduktan sonra bu delikten geçilip hedeflenen safra kanalına veya pankreas kanalına girilir. Hangi kanala geçildiğinin görülmesi için işlem sırasında ara ara röntgen filmi çekilir. Daha sonra safra kanalının ağzı endoskopik bir kesi yapılarak genişletilir. Sonrasında kanalın içine girilir. Eğer safra taşı için işlem yapılıyorsa safra taşının arkasına bir balon gönderilir ve balon şişirilir. Sonrasında balon geri çekilerek safra kanalındaki taş bağırsağa düşürülür. Böylece safra kanalı açılmış olur. Safra kanalı veya pankreas kanalı darlığının genişletilmesi için işlem yapılıyorsa bu alana balonla genişletme veya stent uygulamalı yapılabilir.

ERCP’nin en büyük avantajı, safra kanallarındaki taşların çıkartılması ve tıkanıklıkların açılması gibi zor bir işlemin endoskopik olarak yapılabilmesidir. Bu sayede ameliyata gerek kalmadan, kesi yapmadan hasta sağlığına kavuşabilmektedir. Yani işlem ağızdan girilerek yapılır ve işlem sonlandırılır.

Hastanede Kalış Süresi Ne Kadardır?

Bazı hastalarda işlem sonrası karın ağrısı olabilir. Bu hastalar takip ve kontrol amacıyla bir gece hastanede tutulur. İşlemden sonraki günün sabahında kan tetkikleri ve kontrolleri yapılan hastalar ek bir tedavi gereksinimi görülmediyse taburcu edilir.

İşlem Öncesi Hasta Nasıl Bir Hazırlık Süreci Geçirmelidir?

Hastanın tüm endoskopik işlemlerdeki gibi en az 8 saatlik açlığının olması gerekir. Bunun dışında özellikle bazı kan sulandırıcıların işlemden önceki günlerde kesilmiş olması gerekir. Tüm bu hususlar hasta özelinde değerlendirilir.

ERCP, anestezi uzmanı tarafından hastanın uyutulmasıyla genel anestezi altında yapılmaktadır. Bu sayede hasta herhangi bir ağrı hissetmemekte ve işlemi de hatırlamamaktadır.

ERCP Işleminde Neden Stent Takılır?

İşlem sırasında her hastaya stent takılmaz ancak, bazı durumlarda stent konulabilir. Örneğin safra kanalına düşen bir safra taşı varlığında, bu taş çıkartılsa da safra kesesi ameliyatına kadar geçecek sürede yeni bir taşın kanala düşme riskini ortadan kaldırmak için stent takılabilir. Safra kesesinde büyük taşların varlığında işlem tek seansta tamamlanamadığı zaman da stent uygulamasına gidilebilir. Ayrıca safra kanalı, karaciğer veya pankreas başı tümörlerinin yaptığı basıyı ortadan kaldırmak için de stent takılabilir. Bir diğer neden de safra kesesi ve karaciğer ameliyatlarında oluşabilecek safra kanalı yaralanmalarıdır. Bu durumlarda da safra kanalına stent konulabilir.

İşlemin Riskleri Var Mıdır?

Rutin endoskopik işlemlerden çok daha komplike olan ERCP işleminin riskleri diğer işlemlere göre daha yüksektir. İşlemdeki olası riskler; kanama, pankreas iltihabı (pankreatit) ve bağırsak delinmesidir. Bu nedenle ERCP işleminin özellikle bu konuda deneyimli bir doktor ve donanımlı bir hastanede yapılması hayati öneme sahiptir.

İşlem Sonrası Süreç Nasıldır?

ERCP işleminden sonra genellikle bir gece hastanede kalınır ve ertesi gün yapılan tetkiklerde bir sorun saptanmaması durumunda hastanın taburcu edilmesi planlanır. Her hastanın tanısı ve işlem gerekçesi farklı olduğundan hastanede kalış süreci değişebilir. Hastalığa bağlı olarak değişmekle beraber genellikle taburculuk sonrasında antibiyotik tedavisi de önerilir. İşlem sonrasında sıvı ve yağsız besinlerle gıda alımına başlanır. Şiddetli karın ağrısı, sarılık, idrar renginde koyulaşma gibi şikayetler olduğunda mutlaka doktora başvurulması gerekir. İşlemden sonraki ilk kontrol zamanı, hastalığa bağlı olarak değişmekle birlikte, genelde birkaç hafta sonrasına planlanır.